Opis

• Tytuł:
  Polish nationwide career of Silesian vulgarism
• Twórca:
  Wyderka, Bogusław
• Opis:
  The article discusses the history of the vulgarism ciul transferred from the Silesian dialect to colloquial Polish. It was mentioned for the first time in 1875 in Silesian court documents. The lexeme derives from Czech dialects (compare culík ‘plait, plaited clump of hair’) or Moravian dialects (culík ‘icicle’). The primary meaning has been metaphorised to mean ‘the masculine organ, the penis’. The word ciul as a vulgarism started to be used as an epithet as documented in archival materials. In various types of interactions, this offensive definition of a male easily changed its semantics and expressive tone from ‘trickster, scum’ to ‘blunderer, fool’. The primary vulgar meaning of the lexeme morphed into subsequent variations that would become neutral and lose its sematic relation with its basic vulgar meaning. Intense cultural and linguistic contacts in cross-regional contexts enabled the expression to settle down in Polish colloquial language. The process was quite dynamic with social media playing an important role in spreading the lexeme and its new meanings.;
  Artykuł omawia dzieje wulgaryzmu ciul, który z dialektu śląskiego przeszedł do odmiany potocznej polszczyzny ogólnej. Po raz pierwszy wulgaryzm zapisano w 1875 r. w śląskich dokumentach sądowych. Leksem pochodzi z gwar czeskich (por. culík ‘warkocz, spleciona kępa włosów’) lub morawskich (culík ‘sopel’). Pierwotne znaczenie uległo metaforyzacji i zaczęło oznaczać ‘narząd męski, penis’. Wyraz ciul jako wulgaryzm zaczął być używany w funkcji wyzwiska, co dokumentują zapisy archiwalne. W różnych typach kontaktów owo obraźliwe określenie mężczyzny łatwo zmieniało semantykę i ekspresyjne zabarwienie, od ‘oszusta, szumowiny’ po ‘niedorajdę, głupka’. Pierwotne wulgarne znaczenie leksemu rozszczepiało się na kolejne warianty, które zaczęły się neutralizować i tracić więź semantyczną z pierwotnym znaczeniem wulgarnym. Z kolei szerokie ramy kontaktów kulturowo-językowych w relacjach ponadregionalnych umożliwiły zadomowienie się ekspresywizmu w polszczyźnie potocznej. Proces dokonywał się w miarę dynamicznie, ponieważ w rozprzestrzenianiu się leksemu i nowych znaczeń dużą rolę odgrywały społecznościowe media cyfrowe.
• Dostępność obiektu:
  Dostęp otwarty
• Prawa:
  Prawa autorskie (c) 2019 Bogusław Wyderka
• Data:
  2019.12.15
• Typ:
  info:eu-repo/semantics/article;
  info:eu-repo/semantics/publishedVersion;
  Artykuł naukowy
• Język:
  polski;
  pol
• Źródło:
  Gwary Dziś; Vol. 11 (2019); 153–162;
  Gwary Dziś; Tom 11 (2019); 153–162;
  1898-9276
• Format:
  application/pdf
• Wydawca:
  Adam Mickiewicz University Poznan
• Relacja: http://pressto.amu.edu.pl/index.php/gd/article/view/22611/21467
• Temat i słowa kluczowe:
  wulgaryzm ciul;
  zmiany semantyczne;
  etymologia;
  vulgarism ciul;
  semantic development;
  etymology
• Identyfikator: http://pressto.amu.edu.pl/index.php/gd/article/view/22611
• Dostawca danych:
  Platforma Otwartych Czasopism Naukowych UAM
• Czy mogę z tego obiektu skorzystać?:
  poproś o pozwolenie
• Rodzaj zawartości:
  pozostałe