Description

• Title:
  Denkschrift über die Trockenlegung des Frischen Haffs und den Durchstich durch die Frische Nehrung bei Kahlberg
• Creator:
  Dromtra, Herbert;
  Jauer, Otto
• Description:
  Opracowany i opublikowany w 1932 roku, z inicjatywy Rady Miasta Elbląga projekt założeń w sprawie osuszenia Zalewu Wiślanego (niem. Frisches Haff) i przekopu przez Mierzeję Wiślaną (niem. Frische Nehrung) w rejonie Krynicy Morskiej (niem. Kahlberg).Obszar Zalewu Wiślanego jest lagunową zatoką Morza Bałtyckiego wyodrębnioną z Zatoki Gdańskiej przez odcięcie jej Mierzeją Wiślaną. Na chwilę obecną z otwartym morzem łączy się Zalew jedynie poprzez Cieśninę Pilawską (wąski kanał usytuowany w rosyjskiej części akwenu). Powierzchnia całego akwenu wynosi 838 km², w tym do Polski należy 328 km². Granice Zalewu Wiślanego przebiegały niegdyś zupełnie inaczej niż obecnie. Jest to wynikiem naturalnych zmian hydrograficznych zachodzących w delcie Wisły oraz celowej działalności człowieka, która zaczęła się już w średniowieczu. Za datę pierwszego pomysłu przekopania Mierzei Wiślanej przyjmuje się rok 1577, kiedy to król Stefan Batory w związku z okresem buntu Gdańska wobec Rzeczypospolitej, mówił o przebiciu Mierzei w okolicach miejscowości Skowronki. Ponad 300 lat później pojawił się inny zamysł. W 1928 roku niemieckie władze Elbląga postanowiły zbadać techniczne możliwości osuszenia Zalewu Wiślanego. Nie był to nowy pomysł, gdyż wizję jego osuszenia przedstawił już w 1874 roku sławny gdański architekt miejski - Julius Albert Licht, twórca między innymi gdańskiego systemu wodociągów i kanalizacji. W 1932 roku Rada Miasta Elbląga przedstawiła plan, który do polderyzacji i zagospodarowania rolniczego przeznaczał 63% powierzchni Zalewu Wiślanego. Pozostawiony w stanie naturalnym miał być tylko akwen położony na północ i południowy wschód od istniejącego już kanału żeglugowego między Głębią Pilawską a Królewcem. Przygotowany,przez inżynierów Herberta Dromtra i Otto Jauera projektprzewidywał budowę kanału żeglugowego (o głębokości 6 m) na przedłużeniu rzeki Elbląg przez spolderyzowany obszar do Krynicy Morskiej a w jej pobliżu (w miejscu, gdzie miała się znajdować w XIII wieku Łysicka Głębia) przekopanie Mierzei Wiślanej z wyjściem do Zatoki Gdańskiej. Drugi kanał żeglugowy miał powstać między Elblągiem a Królewcem w części przylądowej z Wysoczyzną Elbląską. Na znacznym obszarze Zalewu miały powstać poldery zabezpieczone systemem obwałowań, śluz i przepompowni, przedzielone gęstą siecią rowów i kanałów melioracyjnych, mostów oraz siecią dróg dojazdowych połączonych szosą. Zakładano, że projekt przyniesie znaczne korzyści ekonomiczne dla Elbląga. Dzięki polderyzacji dużej części Zalewu miano pozyskać ponad 54 tys. żyznej ziemi uprawnej (bez terenów pod zabudowę, dróg, rowów i kanałów melioracyjnych). Szacowano wówczas, że na "lądzie wyłonionym" może osiąść około 13 tys. rodzin osadniczych (głownie rolników), a do kasy miejskiej będzie wpływać z tego tytułu około 42 mln marek rocznie (przy planowanym koszcie inwestycji 45 mln marek). Był to niezwykle interesujący i wręcz sensacyjny plan, który jednak z miejsca uaktywnił w akcji sprzeciwu całe szeregi miłośników przyrody i ochrony środowiska. Również władze miasta podchodziły do niego z rezerwą. Borykano się wciąż z bezrobociem generującym duże wydatki budżetowe, a tymczasem projekt przewidywał kolosalne nakłady. Ponadto zdawano sobie doskonale sprawę, że zalew zamarza do początków wiosny, że trzeba nieustannie pogłębiać tory wodne. Liczono się również z możliwym dużym oporem rybaków nadzalewowych, zagrożonych widmem utraty pracy. Pojęcie o nakładach finansowych było władzom elbląskim znane, ponieważ już wcześniej, w 1901 roku władze Królewca rozpoczęły budowę toru wodnego liczącego 32 km i prowadzącego od ujścia Pregoły do Piławy. Po przejęciu władzy przez Adolfa Hitlera projekt przekopu zszedł na dalszy plan i wkrótce został zapomniany.
• Object availability:
  restricted access
• Rights:
  Publikacja dostępna wyłącznie na terenie Biblioteki Elbląskiej
• Date:
  1932
• Type:
  książka
• Language:
  German;
  deu
• Source:
  35339
• Format:
  application/pdf
• Subject:
  projekt osuszenia Zalewu Wiślanego i przekopu Mierzei Wiślanej - 1932 rok;
  inżynieria lądowa - Mierzeja Wiślana – historia;
  inżynieria lądowa - Zalew Wiślany – historia;
  hydrotechnika - historia - 20 w.;
  Dromtra, Herbert;
  Jauer, Otto
• Data provider:
  Elbląska Biblioteka Cyfrowa
• Can I use it?:
  seek permission
• Type:
  text