Description

• Title:
  Rozmieszczenie i liczebność Łemków w Polsce na podstawie wyników spisu powszechnego z 2002 roku – uwarunkowania i kontrowersje
• Creator:
  Barwiński, Marek
• Contributor:
  Katedra Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki
• Description:
  Na początku lat 40. XX wieku, Łemkowie stanowili ok. 100 tys. społeczność, zwarcie zamieszkującą od kilkuset lat fragment polskich Karpat, na którym uformowali i zagospodarowali swoją „etniczną ojczyznę” Łemkowszczyznę. Kilkadziesiąt lat później, na początku XXI wieku, narodowość łemkowską zadeklarowało niespełna 6 tys. obywateli Rzeczpospolitej, rozproszonych w kilku województwach zachodniej i południowej Polski, na obszarze własnej Łemkowszczyzny stanowiących nieliczną mniejszość mieszkańców. Nawet założenie, że rzeczywista liczba ludności łemkowskiej (czy tez pochodzenia łemkowskiego) jest kilkakrotnie wyższa niż wynika to z rezultatów spisu powszechnego, nie zmienia pesymistycznego obrazu zmian wśród tej społeczności. Decyzje polityczne podejmowane przez totalitarne rządy przyniosły Łemkom tragiczne skutki. Jednak od kilkunastu lat ludność ta funkcjonuje w całkowicie zmienionych uwarunkowaniach politycznych. Demokratyzacja życia w Polsce dała Łemkom ogromne możliwości, m.in. rozwój własnych organizacji, swobodę wyrażania postulatów, ochronę prawną. Wspomniana już wyżej, uchwalona w 2005 roku, Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym uznaje Łemków za odrębną grupę etniczną, do czego od dziesięcioleci dążyła duża część tej społeczności. Ponadto daje ona Łemkom możliwość zachowania własnej tożsamości, odrębności kulturowej i językowej, zabrania ich dyskryminacji i asymilacji. Ustawa ta gwarantuje również możliwość używania języka łemkowskiego jako „języka pomocniczego” w urzędach oraz wprowadza możliwość umieszczania dwujęzycznych nazw miejscowości, ulic i instytucji publicznych. Jest to niewątpliwą szansą zamanifestowania własnej odrębności grupowej i językowej. Jednak aby ten przepis mógł wejść w życie, w danej gminie mniejszość narodowa lub etniczna musi stanowić minimum 20% ogółu ludności, na podstawie danych ze spisu powszechnego. Według wyników ostatniego spisu ludności, w żadnej gminie w Polsce, nawet w tych uważanych powszechnie za typowo łemkowskie, udział ludności deklarującej łemkowską tożsamość nie osiągnął wymaganego ustawą minimum. W świetle aktualnych danych statystycznych nie ma możliwości zastosowania dwujęzycznych nazw i wprowadzenia języka łemkowskiego jako „języka pomocniczego”. Przemiany polityczne ostatnich kilkunastu lat, przyczyniły się do aktywizacji Łemków pod względem organizacyjnym, społeczno-politycznym i kulturalnym oraz przyniosły korzystne dla nich zmiany prawne. Jednak nadal nie zlikwidowano negatywnych skutków akcji „Wisła” ani nie zahamowano procesów polonizacji, za to z nową siłą wróciły dawne spory i konflikty. Dalsze podtrzymywanie łemkowskiej tożsamości, odrębności i zachowanie swoistej łemkowskiej kultury, zależy teraz w głównej mierze od samych Łemków. Można przypuszczać, że w kolejnym spisie ludności, liczebność Łemków (a także Ukraińców), będzie jeszcze niższa, głównie z powodu dalszej polonizacji, migracji do miast oraz zmiany pokoleniowej. Natomiast rozmieszczenie ich głównych skupisk nie ulegnie istotnym zmianom. Czynniki polityczne, które były niezwykle istotne w XX wieku, współcześnie nie będą w tych procesach odgrywać dużej roli.
• Object availability:
  free access
• Rights:
  Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Polska;
  http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/pl
• Date:
  2014.03.15;
  2009
• Type:
  Book chapter
• Language:
  Polish
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Uniwersytet Zielonogórski & Akademia Pomorska w Słupsku
• Subject:
  Łemkowie;
  Łemkowszczyzna;
  spis powszechny 2002;
  geografia polityczna
• Identifier:
  Barwiński M., 2009, Rozmieszczenie i liczebność Łemków w Polsce na podstawie wyników spisu powszechnego z 2002 roku – uwarunkowania i kontrowersje [w:] Dudra S., Halczak B., Betko I., Smigiel M., (red.) Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa, t. II, Zielona Góra, s. 15-28.;
  978-83-60087-38-1;
  http://hdl.handle.net/11089/3897
• Data provider:
  Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego
• Can I use it?:
  check license
• Type:
  text