Description

• Title:
  Sposoby zapobiegania zespołowi deficytu natury na gruncie słoweńskim – przykłady dobrych praktyk
• Creator:
  Wtorkowska, Maria
• Description:
  W wyniku rozwoju techniki i powszechnej dostępności do jej darów oraz ich nieustannego wykorzystywania w życiu codziennym czas wolny spędzamy częściej przed ekranami telefonów komórkowych, komputerów i telewizorów niż na świeżym powietrzu, na łonie natury. Brak kontaktu z przyrodą – szczególnie u dzieci – może być przyczyną problemów zgrupowanych pod nazwą: zespół deficytu natury (słoweń. motnja pomanjkanja narave). Niejednokrotnie nie zdajemy sobie sprawy z konsekwencji braku natury, jakimi są różnorodne zaburzenia, np. ograniczenia w wykorzystaniu zmysłów, trudności z koncentracją, tendencje do przybierania na wadze, skłonność do zapadania na choroby fizyczne i emocjonalne, znieczulica na problemy związane z ochroną środowiska. W 2016 roku Lublana jako miasto wyróżniające się w kategoriach wzrostu gospodarczego, poprawy jakości życia mieszkańców i ochrony środowiska otrzymała miano Zielonej Stolicy Europy, nagrodę przyznawaną przez Komisję Europejską. W artykule przedstawiono wybrane sposoby zapobiegania zaburzeniom łączącym się z brakiem kontaktu z naturą podjęte na gruncie słoweńskim wśród populacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Zaprezentowano konkretne przykłady dobrych praktyk, które funkcjonują m.in. w stołecznych przedszkolach, w tym w lublańskim przedszkolu Pod Zamkiem (Pod gradom), znajdującym się w centrum Lublany, i skutecznie przyczyniają się do zapobiegania zaburzeniom wynikającym z braku kontaktu z naturą. Przedstawiono Instytut Pedagogiki Leśnej (Inštitut za gozdno pedagogiko) i działającą w jego obrębie Sieć Leśnych Przedszkoli i Szkół Słoweńskich(Mreža gozdnih vrtcev in šol Slovenije), a także Instytucję Edukacji i Doradztwa Špelinice(Zavod za izobraževanje in svetovanje Špelinice), założoną przez pedagożkę i antropolożkę Špelę Klofutar, która prowadzi szereg działań w przyrodzie z dziećmi i dla dzieci, np. Leśne Kruszyny (Gozdne drobtinice) i Plecak Przyrodniczy (Naravoslovni nahrbtnik), oraz Instytucję Publiczną Mała ulica – Centrum dla Dzieci i Rodzin w Lublanie (Javni zavod Mala ulica – Center za otroke in družine v Ljubljani) i organizowane przez nią leśne ścieżki (Gozdna pot). Osoba doświadczająca od wczesnego dzieciństwa świata przyrody jako przestrzeni rozwojowej w wieku dojrzałym nada jej rangę ważności, co zaowocuje dbałością o środowisko. Wprowadzając zatem programy edukacyjne w terenach leśnych na etapie przedszkolnym lub wczesnoszkolnym, w większej mierze zapobiegamy zaburzeniom związanym z deficytem natury, niż się z nimi zmagamy, a jak często pokazują nasze doświadczenia, lepiej jest zapobiegać niż leczyć.;
  As a result of the development of technology, the universal availability of its gifts and their constant use in everyday life, we spend more and more of our free time in front of mobile phones, computers, and televisions than in the open air, on the lap of Nature. Lack of contact with nature – especially in children – can cause problems that are collectively referred to as nature deficit disorder (Slovenian. motnja pomanjkanja narave). We are often unaware of the consequences of lack of contact with nature in the form various disorders, e.g., limitated use of the senses, difficulty concentrating, tendencies to gain weight and to suffer from physical and emotional diseases, insensitivity to issues related to environmental protection. In 2016, Ljubljana, a city that stands out in terms of economic growth, improving the quality of life of its inhabitants and protecting the environment, was awarded the title of European Green Capital by the European Commission. In her article, Maria Wtorkowska presents selected methods of preventing disorders related to lack of contact with nature undertaken in Slovenia among preschool- and early-school children. Wtorkowska discusses examples of good practice which are used, among other places, in the capital’s kindergartens, including the kindergarten Outside the Castle (Pod gradom) in Ljubljana, located in the center of Ljubljana, and effectively contribute to the prevention of disorders resulting from lack of contact with nature. She presents the activity of following institutions: the Institute of Forest Pedagogy(Inštitut za gozdno pedagogiko) and the Network of Slovenian Forest Kindergartens and Schools (Mreža gozdnih vrtcev in šol Slovenije) and the Špelinice Education and Counselling Institution (Zavod za izobraževanje in svetovanje Špelinice), founded by educator and anthropologist Špela Klofutar, which conducts a number of activities among nature with and for children, including Gozdne drobtinice, Naravoslovni nahrbtnik, Public Institution Small Street – Centre for Children and Families in Ljubljana (Javni zavod Mala ulica – Center za otroke in družine v Ljubljani) and its forest paths (Gozdna pot). A person who from early childhood experiences the world of nature as a developmental space, will in their adulthood consider it essential in future life, which will result in care for the environment. Therefore, by introducing educational programs in forest areas at the pre-school or early school stage, we prevent disorders caused by nature deficit more effectively than when we struggle with them. As our experience repeatedly shows, prevention is better than cure.
• Object availability:
  free access
• Rights:
  Copyright (c) 2023 Maria Wtorkowska;
  http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0
• Date:
  2023.07.04
• Type:
  info:eu-repo/semantics/article;
  info:eu-repo/semantics/publishedVersion
• Language:
  Polish
• Source:
  Postscriptum Polonistyczne; Vol 31 No 1 (2023): ONLINE FIRST GEOlogos. Humanities in the Anthropocene; 1-16;
  Postscriptum Polonistyczne; Tom 31 Nr 1 (2023): ONLINE FIRST GEOlogos. Humanistyka w czasach antropocenu; 1-16;
  2353-9844;
  1898-1593
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press
• Relation: https://journals.us.edu.pl/index.php/PPol/article/view/14964/11994
• Identifier: https://journals.us.edu.pl/index.php/PPol/article/view/14964 ;
  10.31261/PS_P.2023.31.13
• Data provider:
  Czasopisma Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego
• Can I use it?:
  seek permission
• Type:
  text