Description

• Title:
  Specyficzne warianty języków narodowych: polski północnokresowy i niemiecki nadwołżański. Perspektywy badań porównawczych
• Creator:
  Mędelska, Jolanta
• Description:
  Particular variations of national languages: Polish Northern Kresy dialect and Volga German. Prospects for comparative studyThe author addresses particular language codes: Polish Northern Kresy dialect and Volga German. These varieties of their respective national languages evolved in unusual circumstances. Both were located outside of their home ethnic territory and occurred mainly in the form of extensive linguistic islands.Two varieties of Polish Northern Kresy dialect took shape in the lands of presentday Lithuania, Belarus, and Latvia. Voluntarily moving to the cities and smaller towns of the Grand Duchy of Lithuania, Poles carried with them the Polish language, which eventually was assumed by the local upper echelons, who by Polonizing produced a particular local cultural dialect. In the second half of the nineteenth century, Lithuanian and Belarusian peasants began to take up this dialect. In this manner, compact Polish language areas developed beyond the northeastern ethnic border, in other words, the areas of Northern Kresy dialect. Both varieties of the Polish language developed in the Russian Empire, where they were subjected to Russification. Once again they were drawn into the orbit of a strong Russian influence after World War II. On this basis, a new Northern Kresy cultural dialect took shape in the Lithuanian Soviet Socialist Republic.Volga German dialects, which can be categorized as transferred dialects, arrived in the Volga region in the eighteenth century with settlers from different parts of Germany, and underwent modifications in the new locale, consisting mainly of the mixing of different dialects. These evolved for a long time in isolation, from the Russian environment, from other varieties of the German language used in many places in Russia, as well as from literary German. At the end of the nineteenth century, they were officially subjected to Russification. They were again Russified (Sovietized) in the 1920s and 30s. In the Soviet period, a peculiar cultural dialect developed, based on the dialects of Volga German.The author discusses the points of contact and divergence in the history of Volga German and Polish Northern Kresy dialect, indicating possible directions for comparative research. Specyficzne warianty języków narodowych: polski północnokresowy i niemiecki nadwołżański. Perspektywy badań porównawczychAutorka zajmuje się szczególnymi kodami językowymi: polszczyzną północnokresową i niemczyzną nadwołżańską. Są to odmiany języków narodowych, które rozwijały się w niezwykłych warunkach. Oba znajdowały się poza terytorium etnicznym i występowały głównie w postaci rozległych wysp językowych.Polszczyzna północnokresowa ukształtowała się na ziemiach dzisiejszej Litwy, Białorusi, Łotwy w dwóch odmianach. Polacy dobrowolnie przenoszący się do miast i miasteczek Wielkiego Księstwa Litewskiego przenieśli na te tereny język polski, który z czasem przejmowały miejscowe warstwy wyższe, polonizując się i wytwarzając specyficzny miejscowy dialekt kulturalny. W II połowie XIX w. dialekt ten zaczęli przejmować chłopi litewscy i białoruscy. W ten sposób powstały zwarte obszary języka polskiego za północno-wschodnią granicą etniczną, czyli gwary północnokresowe. Obie odmiany polszczyzny rozwijały się w Imperium Rosyjskim, gdzie poddawane były rusyfikacji. Ponownie trafiły w orbitę silnego oddziaływania języka rosyjskiego po II wojnie światowej. W Litewskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej na ich podstawie ukształtował się nowy północnokresowy dialekt kulturalny.Dialekty niemieckie Powołża należą do gwar przeniesionych, trafiły nad Wołgę w XVIII w. wraz z przybyszami z różnych stron Niemiec, na nowym miejscu uległy modyfikacji, polegającej głównie na wymieszaniu poszczególnych gwar. Długo rozwijały się w izolacji zarówno od rosyjskiego otoczenia, jak i od innych odmian języka niemieckiego, używanych w wielu punktach Rosji, a także od niemczyzny literackiej. Pod koniec XIX w. drogą administracyjną poddano je rusyfikacji. Ponownie rusyfikowano je (sowietyzowano) w latach 20. i 30. XX w. W okresie radzieckim na bazie dialektów niemiecko-nadwołżańskich ukształtował się swoisty dialekt kulturalny.Autorka omawia punkty styczne i rozbieżne w historii niemczyzny nadwołżańskiej i polszczyzny północnokresowej, wskazując możliwe kierunki badań porównawczych.
• Object availability:
  free access
• Rights:
  Copyright (c) 2015 Jolanta Mędelska;
  http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl
• Date:
  2015.12.31
• Type:
  info:eu-repo/semantics/article;
  info:eu-repo/semantics/publishedVersion
• Language:
  English;
  eng
• Source:
  Acta Baltico-Slavica; Vol 39 (2015): Pogranicza i kontakty językowe na obszarze bałtycko-słowiańskim; 14-44;
  2392-2389
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences
• Relation: https://ispan.waw.pl/journals/index.php/abs/article/view/abs.2015.004/1716
• Subject:
  Island dialects; Volga German; Polish Northern Kresy dialect
• Identifier: https://ispan.waw.pl/journals/index.php/abs/article/view/abs.2015.004 ;
  10.11649/abs.2015.004
• Data provider:
  ISS PAS Journals
• Can I use it?:
  seek permission
• Type:
  text